Włoskie tradycje karnawałowe

Karnawał we Włoszech to magiczny czas pełen kolorów, radości i zabawy. Tradycje tego święta przetrwały do dziś i nadal są kultywowane i przekazywane młodszym pokoleniom. Wprawdzie najsłynniejsze miejsce, gdzie jest obchodzony to Wenecja, ale w całych Włoszech świętowany jest hucznie i każde miasto posiada swoje własne tradycje karnawałowe.

Co znaczy słowo “karnawał”?

Czas karnawału odnosi się do religijnych tradycji, poprzedza okres Wielkiego Postu (wł. Quaresima), samo słowo nosi w sobie to, co czeka nas w tym okresie. Karnawał po włosku to Carnevale i pochodzi od łacińskiego carem levare czyli zabranie mięsa z diety. 

Stroje karnawałowe – Le Maschere di Carnevale

We włoskiej tradycji zobaczyć możemy pewne postacie, które są bardzo ściśle związane ze świętowaniem karnawału. Po włosku nazywają się Le Maschere di Carnevale czyli maski karnawałowe.

 Co dokładnie reprezentują te tajemnicze kreacje? Nazywamy je “maski karnawałowe”, ale w rzeczywistości chodzi tu o cały strój wraz z postacią, który jest symbolem zabawy, wolności i tajemniczości. Każda maska ma swoją własną historię i znaczenie, które często jest związane z tradycjami i kulturą regionu, w którym została utworzona. 

Bardzo prawdopodobne, że po raz pierwszy spotkaliście się z włoskimi maskami karnawałowymi czytając lekturę szkolną “Pinokio” Carlo Collodiego. W pewnym momencie opowieści Pinokio trafia do teatru, gdzie artystami są, mówiące ludzkim głosem drewniane marionetki. Dwie z nich to właśnie maski karnawałowe: Pulcinella i Arlekin. 

Tak jak pokazane jest w tej książce, maski były marionetkami z teatrzyku, a przedstawienia były prezentowane na różnych jarmarkach, targach, tam gdzie gromadzili się ludzie. W ten sposób ich znajomość była szeroko rozpowszechniona. 

Oto zestawienie bardziej popularnych włoskich masek karnawałowych:

Pulcinella

Strój: Pulcinella ubrany jest w biały strój z szerokimi spodniami i krótką bluzą. Nosi czarną maskę, posiada długi i haczykowaty nos i wesoły wyraz twarzy, spiczasty kapelusz dodaje mu charakterystycznego wyglądu.

Charakter: pochodzący z włoskiego regionu Kampania, a dokładnie z Neapolu, Pulcinella jest postacią komiczną o starożytnych korzeniach. Dzięki swojej żywotnej i przewrotnej naturze uosabia żart i radość karnawału, wywołując uśmiech, gdziekolwiek się pojawi.

Arlekin

Strój: znany ze swojego kolorowego kostiumu w kratkę, składającego się z kawałków materiału w różnych kolorach, zszytych razem w siatkę rombów. Spiczasty kapelusz i maska ze spiczastym nosem dopełniają ten popularny kostium pochodzący z miasta Bergamo.

Charakter: Arlekin to zabawna i psotna postać z włoskiego teatrzyku. Swoją żywiołowością i umiejętnością wzbudzania śmiechu, oczarowuje publiczność akrobacjami i niewiarygodnymi przygodami.

Doktor Balanzone

Strój: nosi czarny płaszcz, biały kołnierz i duży czarny kapelusz. Jego maska zakrywa twarz, pozostawiając widoczne tylko oczy.

Charakter: Dottor Balanzone to postać komiczna z włoskiego teatrzyku, jest wykształcony, zna łacinę i lubi rozmawiać. Dzięki swoim wybrykom i śmiesznym przygodom oczarowuje publiczność humorem i zaraźliwą wesołością. Pochodzi z Bolonii. 

Pantalone

Strój: nosi czerwoną tunikę, spodnie i pończochy, na które zakłada czarny kaptur i czarny płaszcz z szerokimi rękawami. Jego maska ma haczykowaty nos i poważny wyraz twarzy, co odzwierciedla jego praktyczny i przebiegły charakter.

Charakter: Pantalone jest weneckim kupcem, znanym ze swojej przebiegłości i podstępu. Dzięki swojemu zmysłowi do interesów i umiejętności lawirowania w najbardziej złożonych sytuacjach, Pantalone uosabia zręcznego handlowca w pełni tego słowa znaczeniu.

Gianduia

Strój:  Gianduia nosi trójkątny kapelusz, perukę z odwróconym warkoczem, brązową kurtkę, kolorową kamizelkę w paski, czerwone skarpetki, buty z klamrami i dużą pelerynę.

Charakter: Gianduia to legendarna postać o słodkim sercu i duszy poszukiwacza przygód, pochodząca z regionu Piemont we Włoszech. Nazwa pochodzi z dialektu piemonckiego Gioan d’la douja co znaczy “Giovanni od dzbana” (dzbana z winem, oczywiście). Często przedstawiany jest z zaczerwienioną od wina twarzą i z kieliszkiem wina w ręku.

Opisane powyżej maski karnawałowe spotyka się oczywiście głównie w okresie karnawału. Można je zobaczyć na osobach przebranych w tradycyjne stroje, które otwierają pochód karnawałowy w części strojów historyczno – regionalnych. Bardzo często maski karnawałowe jako kukiełki albo papierowe dekoracje zdobią witryny sklepów w czasie tego kolorowego święta.