Można by powiedzieć, że budynek ten powstał praktycznie przez przypadek. W pierwotnym zamyśle zupełnie inna miała być jego funkcja i wygląd. Mole Antonelliana powstawało “po kawałku”, po wybudowaniu pewnej części, zmieniano projekt a budynek wspinał się ciągle wzwyż.
W konsekwencji postała konstrukcja bardzo oryginalna, jedyna w swoim rodzaju i przez to charakterystyczna tylko dla Turynu. Dlatego właśnie Mole zostało zaakceptowane i polubione przez mieszkańców miasta, a nadto stało się architektonicznym symbolem Turynu.
Prawie każdy kto przyjeżdża do Turynu wie, że powinien zobaczyć Mole Antonelliana. Ci którzy go jeszcze nie znają, w trakcie zwiedzania samoistnie są zainspirowani tą wysoką budowlą o dziwnej formie i wcześniej lub później trafiają do jego stóp.
A dlaczego Antonelliana? Antonelli to nazwisko architekta, który sporządził pierwotny projekt budynku.
Mole Antonelliana to architektoniczny symbol Turynu
Patrząc na panoramę miasta z wysoka Mole Antonelliana zauważa się na pierwszy rzut oka. Jest wysokie i przypomina trochę dziwną bryłę geometryczną ze szpicem. Ze swoją regularnością i symetrią bardzo dobrze pasuje ono do uporządkowanej architektury Turynu.
Mole Antonelliana posiada 167 m wysokości i przez długi czas było najwyższym murowanym budynkiem Europy.
Jak powstało Mole Antonelliana?
Historia tego budynku zaczęła się w 1862 roku, kiedy to społeczność izraelska wysunęła propozycję, by wybudować nową synagogę. W ten sposób chciano uczcić przyznanie w 1848 roku praw mniejszości żydowskiej przez ówczesnego władcę Carlo Alberto.
Zleceniodawcy chcieli by synagoga wykonana została na bazie kwadratu. Projekt sporządził inżynier architekt Alessandro Antonelli i to on zajął się jego realizacją. Jednakże od momentu zaakceptowania, Antonelli już wysunął hipotezę, że należało go zmienić. Uważał on, że budynek powinien być nieco wyższy.
W wyniku licznych zmian planu, zmieniły się także koszty jego budowy. Kiedy prace zmierzały ku końcowi, w 1869 roku przerwano jednak jego budowę ze względu na wyczerpanie środków finansowych. W 1878 roku niedokończony budynek zakupił Urząd Miasta Turynu. Budowla została ukończona przez innego architekta Costanzo Antonelli, syna Alessandro.
“Przechodziłem obok Mole Antonelliana, najbardziej niezwykłej budowli, która powstała być może pod wpływem absolutnego impulsu budowania wzwyż – przypomina mi ona po prostu Zarathustrę. Nazwałem ją Ecce Homo i otoczyłem w mojej wyobraźni niezmierzoną wolną przestrzenią.“
Friedrich Nietzsche
Aktualną wysokość budynek osiągnął dopiero w 1906 roku. Tak się złożyło, że w wyniku huraganu jaki nawiedził Turyn w 1904 roku została uszkodzona iglica budynku. Gwałtowny wiatr porwał znajdującą się na szczycie statuę “skrzydlatego geniusza”, która w mniemaniu niektórych chroniła Włochy i ród Savoia. W wyniku tego wydarzenia dokonano przeróbek: zmieniono iglicę, a na samym czubku budynku umieszczono gwiazdę.
W 1908 roku końca dobiegły prace zdobnicze, a dodatkowo w Mole Antonelliana obrało swoją siedzibę Muzeum Odrodzenia Włoch (Museo del Risorgimento). Eksperci ustalili, że w budynku pojawiał się nowy problem – konstrukcja nie była w pełni stabilna.
Między 1930 i 1936 rokiem przeprowadzone zostały poważne prace wzmocnienia całej konstrukcji oraz naprawione wszystkie usterki powstałe w czasie wojny.
To jeszcze nie koniec perypetii z jakimi borykał się ten budynek. Groźna wichura z 1953 roku znów zmiotła z czubka 47-metrową iglicę i Mole znów stało się placem budowy. Dopiero w 1961 roku na obchody 100-lecia Państwa Włoskiego, Mole Antonelliana ponownie zostało otwarte dla zwiedzających.
Dodatkowo w samym centrum budynku zamontowano oszkloną windę, którą można wjechać na taras widokowy. Winda ta działa po dziś dzień i jest jedną z atrakcji zwiedzania Turynu i miejscem bardzo lubianym przez turystów.
W latach 90-tych znalazło tutaj swoją siedzibę Narodowe Muzeum Kinomatografii (Museo Nazionale del Cinema). Można by powiedzieć, że Mole Antonelliana to idealne miejsce na tego typu muzeum, a salon główny to doskonała sala kinowa. Widząc jak muzeum zostało dostosowane do tego wnętrza, ma się wrażenie, że budynek został wybudowany z myślą o takim właśnie wykorzystaniu. Wizyta w muzeum z pewnością zaskoczy i oczaruje wielu zwiedzających.
Przy zwiedzaniu Mole Antonelliana należy wiedzieć, że są dwie kolejki do kasy biletowej: jedna na wjazd windą na taras widokowy, a druga na wizytę w Muzeum Kinematografii. Można także wykupić bilet na obie te opcje.
Mole Antonelliana dzisiaj
Budynek w dzisiejszym Turynie oprócz funkcji reprezentacyjnych i historycznych, przekazuje także informacje o wydźwięku społecznym. Dzieje się to z racji wykorzystania dużej połaci czterech powierzchni dachu na wyświetlanie tekstów i kolorowego oświetlania. W zależności od okoliczności Mole rozświetla się kolorami nawiązującymi do określonego wydarzenia np. przy święcie narodowym są to kolory flagi Włoch.
Symbolicznym aktem solidarności z narodem ukraińskim dotkniętym wojną, było rozświetlenie Mole kolorami Ukrainy: niebieskim i żółtym.
Obecnie często Mole rozświetla się barwami i logo festiwalu piosenki Eurowizji, odliczając dni dzielące do rozpoczęcia imprezy, która w 2022 roku ma się odbyć właśnie w Turynie.
W okresie Bożonarodzeniowym Mole staje się częścią oświetlenia świątecznego.
W zależności od okoliczności czy ważnego przesłania Mole rozświetla się symbolicznymi kolorami, które stają się sposobem komunikacji Turynu ze swoimi mieszkańcami.