Piękne ogrody, zadbane balkony, doniczki z kwiatkami zawieszone przy drzwiach wejściowych – to jedne z tych rzeczy, za które kochamy włoskie klimaty.
Ta dbałość o zieloną oprawę domostwa jest jakby wpisana w geny włoskiego społeczeństwa od zawsze. Nikogo nie zdziwi fakt, że “architektura ogrodowa” jaka rozwinęła się we Włoszech została zaadoptowana przez ogrody pałacowe w całej Europie. Za najbardziej słynnego naśladowcę uważa się przepiękne ogrody przy pałacu w Versailles we Francji. Ogrody włoskie, to harmonijne połączenie: roślinności, altanek, oczek wodnych i kamiennych posągów.
Styl, o którym mowa pierwszy raz został wcielony w życie, w ogrodzie Giardino di Boboli przy pałacu Palazzo Pitti we Florencji. Stawiany jest jako wzór ogrodu włoskiego – giardino all’italiana. Ogród ten brany jest za przykład ogrodowej elegancji. Nie dziwi fakt, że ogród Giardino di Boboli od 2013 roku został wpisany na listę obiektów dziedzictwa kultury UNESCO.
Giardino di Boboli we Florencji
Teren na którym znajduje się pałac Palazzo Pitti i ogród w 1418 roku zakupił Luca Pitti. To od pierwszego właściciela pałac wziął nazwę. Nieco później całą posesję zakupiła rodzina Medici, jedna z najpotężniejszych we Florencji i faktycznie zarządzająca całym miastem, bogata rodzina bankierów. Medici byli także bardzo znani z zamiłowania do sztuki i pod ich skrzydłami tworzyło wielu artystów (żeby wspomnieć o najsłynniejszych: Leonardo da Vinci, Michelangelo Buonarroti, Sandro Botticelli ).
Projekt całej architektury ogrodu w 1550 roku został powierzony Niccolò Pericoli zwanemu Tribolo przez Cosimo I de’ Medici. Po śmierci artysty osoby, które kontynuowały prace nad ogrodem starały się zachować wytyczne pierwszego pomysłodawcy.
Architektura ogrodu ma charakter bardzo symetryczny, wydzielone są części bardziej reprezentacyjne z przeznaczeniem na oficjalne spotkania i bardzo kameralne zakątki. Bardzo reprezentacyjne dla tego stylu są alejki wysadzane w formie wzorów geometrycznych. Z uwagi na pewną pochyłość terenu utworzono kilka poziomów, do których dochodzi się po alejkach usytuowanych jak schody. Dzięki naturalnemu nachyleniu znalazło się także miejsce na utworzenia zielonego amfiteatru. Na terenie ogrodu można zobaczyć harmonijnie wkomponowane w zieleń liczne rzeźby i fontanny.
Z nieco późniejszego okresu pochodzi także znajdujący się tam oryginalny obelisk egipski sprowadzony z Luksoru w Egipcie.
Oglądając dzisiaj Giardino di Boboli ma się wrażenie przebywania w galerii sztuki pod gołym niebem. Dodatkową atrakcją tego miejsca jest przepiękny widok na Florencję, który rozciąga się ze szczytu wzgórza. W jednym z pawilonów na szczycie znajduje się muzeum porcelany, które także można zwiedzić.
Charakterystyka włoskich ogrodów.
Za głównego pomysłodawcę tego stylu ogrodowego uważa się wspomnianego wcześniej Tribolo, który oparł się w części na idei, jaką zastosowano jeszcze za czasów Cesarstwa Rzymskiego. Wydzielił on dwie odpowiednio zorganizowane części: reprezentacyjną – przestronną i dostosowaną do spotkań większej liczby gości, oraz bardziej intymną prywatną, kameralną i osłoniętą przez zielone ściany roślin, przeznaczoną na samotne kontemplowanie przyrody lub spotkania w małym gronie osób.
Ogrody są bardzo uporządkowane, symetryczne i dynamiczne można by powiedzieć że zaprojektowane z matematyczną dokładnością. Krzaki i żywopłoty oprócz funkcji zdobniczej mają także funkcję podziału całego ogrodu, tworzą niejednokrotnie tunele i labirynty. Wszystkie elementy ogrodu są tak idealnie dopasowane, że tworzą harmonijną całość.
Roślinom nadaje się kształty geometryczne, najczęściej są to rośliny typu bukszpan, (które nie gubią liści w okresie zimowym). Niejednokrotnie w takim układzie, w strategicznych miejscach trawnika, lub otoczone żwirem sadzi się jaskrawe rośliny.
Woda podkreśla zieleń roślin odbijając w wodzie obraz i nadaje dynamiki i wrażenia ruchu. Często wykorzystuje się kamień do sadzawek, który po pewnym czasie, obrastając mchem, nabiera charakterystycznego wyglądu. Wykorzystując nachylony teren ogrodu, bardzo często tworzy się kaskady wodne.
Niekiedy w ogrodzie włoskim możemy znaleźć drzewka owocowe, choć głównymi roślinami są te, które można przycinać i nadawać kształty geometryczne. Wysokie drzewa sadzi się głównie na obrzeżach, by nie zasłaniały widoku na cały ogród. Regularne szpalery sadzi się wzdłuż drogi prowadzącej do głównego wejścia do rezydencji.
Elementem nadającym włoskiemu ogrodowi eleganckiego wyglądu są także pergole i kolumny oplecione przez bluszcz, wino lub inne rośliny pnące, tworzące zacienione miejsce gdzie można odpocząć lub spożyć posiłek.
Casami można także spotkać zaułek bardziej sekretny, oddzielony przez rabaty, albo konstrukcje zasłaniające widok, coś w stylu oddzielnego, bardziej wydzielonego miejsca. Bardzo popularne sa także konstrukcje roślinne występujące jako labirynt.
Jeszcze jedną rzeczą charakterystyczną dla włoskich ogrodów są, ścieżki do chodzenia wysypane kolorowym żwirkiem, albo nisko ścięte trawniki po których można chodzić. Dobrze komponują się zwłaszcza przy oczkach wodnych i sadzawkach.
Włoskie ogrody w Piemoncie
Ogrody włoskie od momentu ich narodzin w okresie renesansu, doczekały się znacznego naśladownictwa.
Rzeczą oczywistą jest fakt, że to głównie we Włoszech zobaczyć można najbardziej liczne przykłady tego stylu. Ogrody przy pałacach bardzo często prawdziwe “perełki”, utrzymane w nienagannym stanie do dnia dzisiejszego. Dlatego niejednokrotnie zwiedzanie ogrodu może być tak samo atrakcyjne jak zwiedzania wnętrz pałacowych.
Także w Piemoncie wiele jest przykładów włoskich ogrodów przy rezydencjach, które można zwiedzać. Będąc w Turynie godne polecenia są ogrody przy kompleksie pałacowym Reggia di Venaria i Villa della Regina. Jeśli chodzi o struktury spoza Turynu warto wymienić ogród przy rezydencji w Agliè czy Castello Masino.
Inne ważne i polecane miejsca we Włoszech, przykłady ogrodów all’italiana to: Reggia di Caserta niedaleko Neapolu e Villa d’Este w okolicach Rzymu.
