Residenze Sabaude – Rezydencje Sabaudzkie w Turynie i Piemoncie

Residenze Sabaude to rezydencje i siedziby rodu Savoia, które oprócz funkcji użytkowej i mieszkalnej miały za zadanie pokazać wielkość i majestat władcy. Okazałe i pełne przepychu pałace lub warowne zamki – jest ich dokładnie 16. W zależności od położenia posiadały różne znacznie. Zlokalizowane w Turynie i okolicach, a także w różnych punktach Piemontu są dzisiaj historycznym świadectwem przeszłości i źródłem inspiracji dla współczesnych.

Turyn stolicą

Rozbudowa Rezydencji przypada na XVI – XVIII wiek. Związane jest to z ważnym dla Turynu wydarzeniem – od 1563 roku Turyn stał się stolicą Księstwa Sabaudii zarządzanego przez ród Savoia – dynastię sabaudzką.

Od tego czasu Turyn wchodzi w zupełnie nowy rozdział swojej historii. Miasto zaczyna się rozbudowywać, a Savoia stawiają nowe pałace. Dzięki pracy znanych i doświadczonych ówczesnych architektów odznaczają się spójnym i charakterystycznym wyglądem, są świadectwem barokowej potęgi i znaczenia Savoia. Architekci jak: Filippo Juvarra, Benedetto Alfieri i Claudio Francesco Beaumont nadali tym budynkom niepowtarzalny i bardzo spójny charakter architektoniczny. 

UNESCO

Od 1997 roku wszystkie pałace i zamki należące do rodziny Savoia w Piemoncie zostały wpisane na listę dziedzictwa kultury UNESCO pod wspólną nazwą Residenze Sabaude – Rezydencje Sabaudzkie. Na chwilę obecną wszystkie można zwiedzać, choć niektóre z nich dopiero niedawno zostały udostępnione dla turystów. 

Residenze Sabaude w Turynie

W sercu Turynu znajdują się pałace uznawane za centrum zarządzania państwem Sabaudii, tzw. i palazzi del potere. Znajdują się na Piazza Castello lub w niewielkiej odległości tego centralnego placu miasta. 

Palazzo Reale

Pałac Królewski to budynek wybudowany w centralnym punkcie Piazza Castello, z bogato zdobionymi wnętrzami, pełen przepychu symbol potęgi Savoia. Przylega do niego zbrojownia Armeria, zawierająca cenione i unikatowe w Europie zbiory białej broni. Tutaj znajduje się także miejsce jedyne w swoim rodzaju – Kaplica Całunu Turyńskiego.

Palazzo Chiablese

Znajduje się na Piazza Castello i szczelnie przylega do Palazzo Reale tak, że wydaje się jego częścią. Obecnie w Palazzo Chiablese znajduje się wydzielona część wykorzystywana na okolicznościowe wystawy obrazów, albo fotografii. 

Palazzo Madama

Również Palazzo Madama znajduje się na Piazza Castello, a dokładnie w samym jego środku, dzieląc niejako plac na dwie części. To dość specyficzny budynek, ponieważ jego początek sięga aż Cesarstwa Rzymskiego, posiada średniowieczne wieże i barkową fasadę. Bardzo słynną konstrukcją, znajdującą się w pałacu, są schody wejściowe zaprojektowane przez nadwornego architekta Filippa Juvarrę. Od 1934 roku mieści się tutaj Muzeum Sztuki Dawnej.

Palazzo Carignano

Budynek z cegły o bardzo charakterystycznej “falowanej” fasadzie, znajduje się na Via Accademia delle Scienze. Jego druga fasada, wychodząca na plac Piazza Carlo Alberto, wykonana jest w zupełnie innym stylu i bardzo bogato zdobiona, że aż trudno uwierzyć, że to ten sam budynek. W tej części znajduje się wejście do Muzeum Zjednoczenia Włoch (Museo Nazionale del Risorgimento Italiano). W Palazzo Carignano można zwiedzać także Pokoje Książąt (Appartamenti dei Principi).

Villa della Regina 

Willa Królowej to elegancki pałacyk / willa zlokalizowany na wzgórzu turyńskim, dość niedaleko od Piazza Castello na ulicy Strada Comunale Santa Margherita, 79 (łatwo tam dojść idąc od kościoła Gran Madre w górę). Miejsce to w porównaniu z innymi siedzibami jest bardzo kameralne i urządzone z dużym wyrafinowaniem. Przy Willi znajduje się mała winnica do dziś użytkowana i eleganckie ogrody w stylu włoskim. Dzisiaj to także jedno z punktów widokowych na miasto.

Zabytkowa rezydencja na wzgórzu Villa della Regina

Castello del Valentino

Zamek położony w parku Valentino, skąd też nazwa, nad brzegiem rzeki Pad, na ulicy Viale Mattioli, 39. Mówi się, że był ulubionym miejscem zwłaszcza żeńskiej części rodziny Savoia. Obecnie w zamku znajduje się siedziba Politechniki Turyńskiej, a dokładnie Wydział Architektury. Zwiedzanie z przewodnikiem po wcześniejszej rezerwacji miejsca.

Obrzeża Turynu

Bogate życie dworskie było prowadzone wśród niekończących się zabaw i różnych ceremonii w bardzo rozległych pałacach i przylegających do nich ogrodach. Te obiekty pałacowe noszą nazwę Corona di Delizie co można rozumieć jako “krąg rozkoszy” czyli miejsce rozrywek i zabaw. Sama już nazwa wprowadza w atmosferę życia, jakie tu się odbywało. 

Dwa ogromne obiekty pałacowe z pięknie zaprojektowanymi ogrodami w stylu włoskim to Reggia di Venaria i Palazzina di Stupinigi. Oba były wykorzystywane jako pałace myśliwskie, tutaj odbywały się także wystawne uczty dworskie. 

Reggia di Venaria 

Znajduje się w przylegającym do Turynu miasteczku Venaria Reale, Piazza della Repubblica, 4. Olbrzymi kompleks pałacowy, bardzo aktywny obecnie pod względem organizowanych tu imprez artystycznych jak np. wystawy, koncerty, przedstawienia teatralne. Przy pałacu znajduje się tzw. Scuderia – czyli stajnie pałacowe gdzie zachowane są karety, powozy a także gondola o nazwie Bucintoro wykonana specjalnie na zamówienie Savoia. Oprócz pałacu można zwiedzać olbrzymi i przepiękny ogród w stylu włoskim.

Palazzina di Caccia di Stupinigi

Bardzo przestronny i rozległy pałac barokowy z charakterystyczną symetrią architektoniczną budynku i rzeźbą jelenia na dachu. Znajduje się na Piazza Principe Amedeo, 7, Stupinigi, Nichelino. W ramach prac restrukturacyjnych do zwiedzania udostępniane są coraz to nowe pomieszczenia. Wnętrza zdobione ze szczególnym przepychem. Na chwilę obecną (październik 2023), ogród nie jest jeszcze dostępny dla zwiedzających.

Zamki w Rivoli i Moncalieri posiadały początkowo charakter obronny, o czym świadczą ich grube mury. Z czasem zostały przekształcone na miejsce rozrywek i nadano im wygląd bardziej dworski.

Castello di Rivoli

Miasteczko Rivoli przylega do Turynu, i można tu trafić, kierując się cały czas prosto wzdłuż ulicy Corso Francia. Castello di Rivoli znajduje się na placu Piazzale Mafalda di Savoia, 2. Obecnie w Castello di Rivoli znajduje się muzeum Sztuki Współczesnej. Dobrze zorganizowany jest plac przed zamkiem, jest to często uczęszczane miejsce spacerowe, dodatkowym atutem jest znajdujący się tu punkt widokowy.

Castello di Moncalieri

Także Moncalieri jest miasteczkiem przylegającym do Turynu, dochodzi tu komunikacja miejsca. Castello di Moncalieri znajduje się na placu Piazza Baden Baden, 4. Dużą część zamku zajmują koszary Karabinierów. Z tego względu w trakcie wizyty z przewodnikiem, grupie turystów towarzyszy karabinier. 

Castello della Mandria 

La Mandria to olbrzymi park niedaleko kompleksu pałacowego Reggia di Venaria. Ukryty wśród drzew Castello della Mandria posiadał nieco inny charakter niż pozostałe siedziby Sabaudzkie. Zamek to ulubione miejsce pierwszego króla Włoch, miłośnika polowań. W zamku tym mieszkała “nieoficjalna” rodzina króla Wiktora Emanuela II. W wystroju przeważają motywy myśliwskie.

Residenze Sabaude w Piemoncie

Władcy wraz z rodziną i dworem czasowo przenosili się poza Turyn do rezydencji wiejskich. Celem była ucieczka od zgiełku miasta w miejsca mniej zaludnione wręcz intymne, zlokalizowane w otoczeniu natury i z pięknymi widokami na okolicę. Podobnie jak w poprzednich przypadkach każdy zamek o charakterze obronnym został przekształcony z na elegancką rezydencję wiejską z ogrodem.

Castello di Aglié

Aglié znajduje się ok. 30 km od Turynu. Zamek posiada średniowieczne korzenie, co przejawia się w jego masywnej konstrukcji, jakże innej od lekkich barokowych pałaców. Został kupiony przez Savoia w drugiej połowie XVIII wieku i przekształcony na posiadłość królewską. Wnętrza bogato zdobione i ciekawie umeblowane. Przepiękny ogród i niesamowity widok na góry. Castello di Aglié znajduje się na Piazza Castello, 2.

Castello di Govone

Zamek w Govone łatwo odróżnić od innych przez charakterystyczne rzeźby dwóch psów umieszczonych przy bramie wejściowej i oryginalne rzeźby siłaczy na fasadzie frontowej. Zamek został oddany dla zwiedzających dość niedawno, dlatego wymaga jeszcze nieco prac restauracyjnych, ale wnętrza są bardzo oryginalne i warte zobaczenia. Uwagę zwracają także sale w stylu orientalnym. Dodatkowo na atrakcyjność tego miejsca wpływa samo położenie geograficzne. Położony na wzgórzu zamek posiada bardzo rozległy widok na winnice, które są elementem tego krajobrazu. Govone Piazza Roma, 1, ok. 60 km od Turynu.

Castello di Racconigi

W XIX wieku ówczesnym władcom Savoia bardzo spodobał się zamek i lokalizacja Castello di Racconigi, który często odwiedzali. Szczególną wagę przykładano do ogrodu i uprawy szklarni. W ramach zwiedzania tego majestatycznego zamku przewidziana jest także wizyta w kuchni królewskiej, można się wiele dowiedzieć o sposobie przechowywania żywności w dawnych czasach. Zamek w Racconigi znany jest z faktu, że na jego zdobieniach umieszczonych na dachu i pobliskich wieżach uwiły sobie gniazda bociany i są one tutaj stałymi gośćmi.

Tenuta di Pollenzo

Tenuta di Pollenzo to posiadłość w otoczeniu winnic, na szczególną uwagę zasługują piwnice ze składowanym tam winem. Obecnie kompleks to siedziba Uniwersytetu Nauk Gastronomicznych.

Castello di Valcasotto

Zamek powstały z przerobienia starych zabudowań zakonnych na monumentalną rezydencję myśliwską.   

Ostatnie dwie Residenze Sabaude czyli Tenuta di Pollenzo i Castello Valcasotto zostały udostępnione zwiedzającym od niedawna, dlatego to jedyne miejsca na liście Residenze Sabaude, których nie udało mi się jeszcze odwiedzić.

Royal Pass

Wszystkie pałace i zamki wymienione powyżej jako Residenze Sabaude są otwarte dla turystów. Na wejście do każdego z tych obiektów należy zakupić oddzielny bilet. Istnieje jednak możliwość zakupu jednej karty muzealnej tzw. Royal Pass, która daje możliwość wejścia do wszystkich tych obiektów w jednej cenie 30 euro. 

Royal Pass
Cena: 30 euro 
Czas ważności: 4 dni 
Karta jest ważna dla jednej osoby dorosłej i dziecka w wieku poniżej 12 lat.
Gdzie kupić: Biuro Informacji Turystycznej na Piazza Castello róg Via Garibaldi w Turynie